– خدمات به مشتریان: تشکیلات مالیاتی باید به مودیان در انجام تعهدات خود کمک کند.مودیان باید اطلاعات روشنی دریافت کنند که تعهدات آنها،مالیات‌های متعلقه ، تاریخ پرداخت مالیاتها، و غیره را برای آنها شرح دهد. همچنین باید از تغییرات قوانین آگاهی یافته و به اطلاعات و فرم‌های مالیاتی دسترسی آسان داشته باشند.
– رویه‌های ساده برای ثبت‌نام، تشکیل پرونده، پرداخت، و استرداد، فرم‌های مالیاتی. باید به آسانی و با سرعت کافی در اختیار مودیان قرار گیرد و رویه‌ها باید به آسانی قابل اجرا باشد.
– وصول و اجرا: شناسایی سریع مودیانی که اظهارنامه مالیاتی خود را تسلیم نمی‌کنند، برای ارتقا تمکین مالیاتی، به ویژه در مورد مودیان بزرگ اهمیت بسیار دارد.
– حسابرسی . مودیان باید بدانند که در صورت عدم رعایت قوانین مالیاتی، با خطر شناسایی روبرو می‌شوند. تشکیلات مالیاتی باید امکانات کافی را برای حسابرسی درصد قابل قبولی از مودیان دراختیار داشته باشد تا خطر شناسایی گریز از تمکین افزایش یابد.
– مجازات. متخلفان باید بدانند که در صورت شناسایی، موکداً مجازات خواهند شد. به علاوه، تقلب مالیاتی باید از طریق نظام حقوقی کیفری پیگیری شود.
-امکان تجدیدنظر مستقل در تصمیم‌ها: باید رویه اعتراض و تجدیدنظر برای حمایت از حقوق مودیان فراهم گردد. در صورت عدم موافقت مودیان با نتیجه تشخیص مالیات، باید بتوانند از رسیدگی قضایی برای حل اختلاف خود با تشکیلات مالیاتی سود جویند (حدادی و میرزایی،۱۲۱:۱۳۸۵).
مزایای این روش را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:
۱-استفاده بهینه از نیروی انسانی و امکانات سازمان امور مالیاتی با توجه به محدودیت‌ها
۲- بالا بردن کیفیت رسیدگی به پرونده‌های مودیان
۳- پایین آوردن هزینه‌های وصول مالیات
۴- کاهش طول زمان رسیدگی
۵- افزایش تمکین مودیان
۶- کاهش ارتباط مودیان با مامورین مالیاتی
۷-برقراری محیط سالم و جلوگیری از تهمت‌ها و نارواها
۸- قطعی شدن سریع پرونده‌های مالیاتی
۹- ایجاد فرصت جهت رسیدگی به پرونده‌های بزرگ و کلان مالیاتی و همچنین پرونده‌های مودیان فراری
۱۰- افزایش کارایی نظام مالیاتی
از معایبی که می‌توان در سیستم فعلی طرح خوداظهاری اشاره کرد مساله ناعادلانه بودن آن است، بدلیل اینکه بنای پرداخت مالیات بر پایه مالیات سال قابل می‌باشد این سوال مطرح است که آیا مالیات سنوات قبل عادلانه وضع شده است یا خیر تا بتوان بر اساس آنها مالیات سال بعد را با درصدی افزایش تعیین و وصول نمود؟
برخی از مشکلات اجرای طرح خوداظهاری در یک تقسیم بندی کلی به صورت زیر می‌باشد:
۱- انتخاب پرونده‌ها برای رسیدگی به صورت دستی و گاهاً سلیقه‌ای و بدون رعایت اصول نمونه‌گیری انجام می‌پذیرد که باعث از بین رفتن اعتماد و اطمینان مودیان مالیاتی می‌شود.
۲-بررسی اظهارنامه‌های تسلیمی نشانگر غیرواقعی بودن رقم درآمد اظهاری اکثریت قریب به اتفاق اظهارنامه‌ها می‌باشد.به این ترتیب در سال‌های بعد باید تعداد نمونه‌های انتخاب شده افزایش یابد و این نقص طرح خوداظهاری می‌باشد.
۳- امکان رسیدگی و حسابرسی دقیق و مناسب به دلیل عدم وجود اطلاعات کافی در پرونده‌های نمونه‌گیری شده و همچنین نگهداری و ارائه مدارک توسط مودیان فراهم نمی‌باشد.
۴- یکی از مهمترین مشکلاتی که باعث کاهش کارایی طرح خوداظهاری می‌شود، نبود اطلاعات می‌باشد تا زمانی که طرح جامع اطلاعات مالیاتی راه‌اندازی نشود نمی‌توان به کارایی طرح خوداظهاری دلخوش بود (اسدالله زاده، ۱۱۶:۱۳۸۴).
وضعیت خوداظهاری در ایران
در قانون برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، توسعه و ترویج روش خوداظهاری، مورد تاکید قرار گرفته است. تبیین و بررسی سیاست خوداظهاری با اصلاحیه اخیر قانون مالیات های مستقیم (۲۷/۱۱/۱۳۸۰) این قانون به لحاظ ساختاری تغییر پیدا کرده و به لحاظ شیوه‌های عملیاتی تفکر گسترش خوداظهاری و اعتماد به مودیان در واقع در متن قانون مورد توجه قرار گرفته و به قانون به عنوان ابزاری برای توسعه نگاه شده است. اجرای سیاست خوداظهاری در ماده ۱۵۸ ق.م.م تبلور یافته، جوهر این سیاست اتکا بر اظهارنامه مودیان است.
ماده ۱۵۸ قانون مالیات های مستقیم به سازمان امور مالیاتی کشور اجازه داده است: در مورد بعضی از منابع مالیاتی کلاً یا جزاً و در نقاطی که مقتضی بداند طبق آگهی منتشره در نیمه اول هر سال اعلام نماید که در سال بعد اظهارنامه های مودیان مزبور راکه به موقع تسلیم نموده باشند بدون رسیدگی قبول نموده و فقط تعدادی از آنها را به طور نمونه‌گیری و طبق مقررات این قانون مورد رسیدگی قرار خواهد داد.
ماده ۱۹۴ قانون مالیاتها در تکمیل حکم مذکور می‌گوید:
مودیانی که اظهارنامه آنها در اجرای مقررات ماده ۱۵۸ این قانون مورد رسیدگی قرار می‌گیرد، در صورتی که درآمد مشمول مالیات مشخصه قطعی با رقم اظهار شده از طرف مودی بیش از پانزده درصد اختلاف داشته باشد، علاوه بر تعلق جرائم مقرر مربوط که قابل بخشودن نیز نخواهد بود تا سه سال بعد از ابلاغ مالیات مشخصه قطعی از هر گونه تسهیلات و بخشودگی مقرر در قانون مالیاتها محروم خواهند شد.
بر اساس سیاست خوداظهاری، سازمان امور مالیاتی کشور می‌تواند میزان مالیات اشخاص حقیقی و حقوقی را بر اساس ا ظهار خود آنها تعیین و تنها بخشی از اظهارنامه ها را به صورت نمونه‌گیری بررسی کند.
پیش نیاز اصلی اجرای طرح خوداظهاری، وجود سیستم اطلاعات جامع مالیاتی می‌باشد. لذا بر اساس تشخیص این نیاز، بند (ب) ماده (۵۹) قانون برنامه سوم توسعه تدوین گردیده است. در این بند آمده است:
وزارت امور اقتصادی و دارایی موظف است طی سه سال اول برنامه توسعه نسبت به طراحی و راه‌اندازی نظام جامع مالیاتی کشور اقدام کرده و با گردآوری و پردازش اطلاعات مربوط به فعالیت‌هایاقتصادی مودیان مالیاتی در شبکه فراگیر، روش خوداظهاری را در نظام مالیاتی کشور توسعه و ترویج دهد (حدادی و میرزایی،۹۰:۱۳۸۵).
در بخش مشاغل در سال‌های قبل از اجرای طرح خوداظهاری متوسط رشد سالیانه اظهارنامه دریافتی ۱۶ درصد می‌باشد ولی در سال اول اجرای طرح خوداظهاری افزایش ۱۲۳ درصدی داشته است. به گونه‌ای که تعداد اظهارنامه های دریافتی از ۷۱۴۷۹۷ عدد در سال برای عملکرد ۸۱ به ۱۵۹۵۹۱۷ عدد در سال برای عملکرد ۸۲ رسیده است. البته این افزایش، به خاطر اصلاحات انجام گرفته در قانون مالیات‌های مستقیم می‌باشد که معافیت پایه مالیاتی از ۰۰۰/۵۰۰/۱ ریال به ۰۰۰/۰۰۰/۱۵ ریال افزایش یافته و عدم تسلیم اظهارنامه توسط مودیان باعث عدم بهره‌مندی از معافیت مذکور می‌شده است و آنان را به نوعی مجبور به تسلیماظهارنامه کرده است. تعداد اظهارنامه دریافتی در بخش مشاغل در سال ۸۳ به ۱۶/۸ درصد رشد نسبت به سال قبل و به رقم ۱۷۲۶۰۸۸ عدد رسیدهاست در حالی که عملکرد سال ۸۴ در بخش مشاغل حدود ۱۶۰۰۴۳۴ اظهارنامه جمع‌آوری شده که نسبت به سال قبل حدود ۲۷/۷ درصد کاهش را نشان می‌دهد. یکی از دلایل کاهش اظهارنامه دریافتی در عملکرد ۸۴ کم توجهی به فرهنگ مالیاتی در بخش تبلیغات و اطلاع‌رسانی موارد مصرف مالیات بوده است.
هر زمانی مردم احساس نمایندکه مالیات پرداخت شده توسط آنان برای رفع نیازهای خودشان هزینه گشته و آنان خود را در عمران و آبادانی کشور سهیم بدانند با اشتیاق و طیب خاطر مالیات می‌پردازند. و این وظیفه سنگین از طریق تبلیغات وسیع و از آن مهمتر انتخاب مطالب مناسب در رسانه‌ها و بخصوص صدا و سیما امکان پذیر است. اما برای عملکرد ۸۴ جدا از این بوده است. با مراجعه به جدول زیر مشاهده می‌کنیم که هرچند مالیاتابرازی رشد را نشان می‌دهد ولی درصد رشد مالیاتابرازی نسبت به سال قبل روند صعودی تا سال ۸۲ و بعد نزولی تا سال ۸۴ را نشان می‌دهد.
سال عملکرد تعداد کل اظهارنامه ها جمع کل مالیات ابرازی (ارقام به هزار ریال می‌باشد)درصد رشد تعداد اظهارنامه ها درصد رشد مالیات ابزاری سرانه مالیات هر اظهارنامهدرصد رشد سرانه هر اظهارنامه
۸۰ ۵۹۷۹۱۱ ۴۱۳۲۴۳۴۳۷ ۰ ۰ ۱/۶۹۱ ۰
۸۱ ۷۱۴۷۹۷ ۵۷۷۸۶۷۴۸۸ ۵/۱۹ ۸/۳۹ ۴/۸۰۸ ۱۷
۸۲ ۱۵۹۵۹۱۷ ۱۰۵۰۱۶۵۲۸۲ ۱۲۳ ۷/۸۱ ۶۵۸ ۶/۱۸
۸۳ ۱۷۲۶۰۸۸ ۱۴۳۵۰۵۲۶۰۲ ۱۶/۸ ۶/۳۶ ۴/۸۳۱ ۳/۲۶
۸۴ ۱۶۰۰۴۳۴ ۱۸۲۴۱۲۸۴۵۹ ۲۷/۷- ۱/۲۷ ۸/۱۱۳۹ ۱/۳۷
متوسط درصد رشد از ۸۱ تا ۸۴ ۲/۵۰ ۳/۴۶ ۸/۲۴
ماخذ: آمارهای دفتر امور تشخیص مالیاتی سازمان امور مالیاتی کشور
| دانلود کامل پایان نامه در سایت pifo.ir موجود است. |